Het Romeinse Rijk is de laatste machthebber in de profetie van Daniël. Het indrukwekkende beeld bevat ook voeten met een mengsel van ijzer en leem, maar dat is geen volledig nieuw materiaal. Het staat symbool voor het uiteen brokkelen van de samenhang in dit rijk. Er zijn maar vier dieren in het visioen van Daniël, geen vijf. Dat is opmerkelijk. Het Romeinse Rijk zoals wij dat uit de geschiedenisboeken kennen, bestaat natuurlijk niet meer. Maar Gods vrederijk, dat volgens de profetie volgt op het vierde rijk, is er ook nog niet. Bevinden we ons vandaag de dag in een profetisch niemandsland? Of staat het beeld nog steeds overeind?
https://www.goodsalt.com/details/pcmas0018.html
Uit het vierde beest groeit een hoorn. Het is de uitloper van het roomse rijk. De nieuwe Romeinse machthebber dus. Over deze hoorn lees je meer onder de tegel [Babylon] en [1260 jaar V-dominantie]. De profetie zegt dat deze machthebber een ‘ander’ karakter zal hebben dan zijn voorgangers Babel, Perzië en Griekenland (Daniël 9 : 24). Wat is er anders? De nadruk van de eerdere rijken ligt op politieke invloed in een bepaalde regio van de wereld. Hoe is deze hoorn anders? Het Bijbelboek Openbaring gebruikt een aantal metaforen om de illustere nieuwkomer te typeren.
De nieuwe Romeinse machthebber is dus een organisatie of instituut dat politieke en religieuze zeggenschap heeft, en daarmee ook doorslaggevende economische invloed heeft. Al die ingrediënten komen bij elkaar in het gebruik van een historische Romeinse titel.
De titel Pontifex Maximus was in Rome gedurende de drie eeuwen na Christus exclusief verbonden met de keizerlijke macht. Een pontif werd beschouwd als bruggenbouwer tussen goden en mensen. De toevoeging Maximus duidt dus op de hoogste religieuze autoriteit op aarde. Eigenlijk was de keizer zelf een god. De titel vat de politieke én religieuze rol van de keizer goed samen.
“As the high priest and principal member of the College of Pontiffs (the Collegium Pontificum) the pontifex maximus was the highest official in ancient Roman state religion and held the main responsibility of maintaining the ‘peace of the gods’ (the pax deorum). As such, this ‘highest bridge-builder’ between the worlds of gods and men carried a substantial degree of both religious and, especially from the reign of Augustus (27 BCE – 14 CE) onwards, political authority.”
https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/1467-9809.12400
De rol die keizer Augustus zich aanmat als pontifex maximus bracht een herleving van ‘oude tradities’ met zich mee. Die tradities waren verbonden met religie die al veel eerder op het wereldtoneel te vinden was. De keizer had in zijn job description staan dat hij de goden moest vertegenwoordigen en tevreden moest houden. Hiermee wordt een oude lijn voortgezet. Mogelijk gaat de titel zelfs terug tot aan Perzië, of nog eerder, Babel. In elk geval zette Augustus vele tradities uit het voorgeslacht weer op de agenda.
“Augustus, the first Roman in history to combine the novel position of emperor with that of pontifex maximus, recalled in his Res Gestae: ‘By the passage of new laws I restored many traditions of our ancestors which were then falling into disuse, and I myself set precedents in many things for posterity to imitate.’”
In de loop van de eeuwen hebben de leden van het Vaticaan deze veelzeggende titel opgeëist. Aanvankelijk bleef het waarschijnlijk nog bij het gebruik van de iets minder pretentieuze titel summus pontifex. Maar vanaf de 14e eeuw werd de historisch geladen term Maximus definitief gekoppeld aan de hoogste roomse gezaghebber. De boodschap was helder. De paus beschouwde (en beschouwt) zichzelf als de opvolger van de Romeinse keizer en tevens als hoogste priester van dat rijk. Dat punt is moeilijk te missen. Het vat in elk geval samen hoe men in Rome naar zichzelf kijkt. Of dat ook door de rest van de wereld zo gezien wordt is nog een openstaande vraag. Volgens de Bijbelse profetie gaat dat wel gebeuren. Onder [een wereldwijd pact] en [de wereldwijde oecumene] krijg je hier een beter beeld bij. In elk geval wordt de felbegeerde combinatie van politieke en religieuze macht prima gedekt door deze illustere titel. Slim gekozen. Links zie je Caesar met zijn titel (‘pont max’) en rechts een paus met dezelfde naam.
Dat de titel een duidelijk heidense lading met zich meebracht was geen probleem. Sterker nog, dat gaf er zelfs extra geur en kleur aan. Rome was de nieuwe religieuze en politieke reus, nu gekleed in een christelijk gewaad. Deze continuïteit wordt op de tijdlijn gesymboliseerd door de verbinding van de volgende drie elementen.
De term pax romana (Romeinse vrede) wijst op een periode in de geschiedenis waarin er weinig oorlog was binnen de grenzen van het Romeinse Rijk. Dat klinkt positief, en dat was het waarschijnlijk ook voor een deel van de mensen. Alleen was de manier om deze orde te handhaven minder plezierig. In feite was het een vorm van absolute militaire controle. Je hoort de echo hiervan ook in de Bijbel terug, bijvoorbeeld in het proces rond de veroordeling van Jezus. In het Joodse hooggerechtshof luidt de aanklacht tegen Jezus dat Hij zich gelijkstelt aan God, door Zichzelf de ‘Zoon van God’ te noemen (Lukas 22 : 63-71). Maar in het verhoor voor de Romeinse Pilatus wordt de aanklacht anders geformuleerd: “Wij hebben ontdekt dat Deze het volk afvallig maakt, en dat Hij verbiedt belasting te betalen aan de keizer en dat Hij van Zichzelf zegt dat Hij Christus, de Koning is” (Lukas 22 : 2). Opstand tegen de keizer was hét gevoelige punt. Daar was geen enkele ruimte voor en dus gaf dit argument de beste kans om het proces te laten slagen. Aanvankelijk prikt Pilatus hier doorheen, maar als hij merkt dat de oproer te sterk wordt offert hij Jezus op ten gunste van zijn eigen politieke carrière. Hij kan het zich niet permitteren om de indruk te wekken dat hij de zaak niet onder controle heeft.
https://historiek.net/pax-romana-hoe-rome-de-vrede-handhaafde-27-180/68568/
De Romeinse vrede betekende niet dat lokale religies en tradities moesten verdwijnen. Integendeel, er was ruimte voor van alles en nog wat. Op zich prima. Mensen hebben van God vrijheid gekregen om eigen keuzes te maken. God is uit op een verbond van liefde, en dwang, controle en censuur passen daar niet bij. Maar Gods verbondsregels – de tien woorden – zijn toch echt voor iedereen. De praktijk stond daar ver vanaf. Onder de pax romana was het geen enkel probleem als je levensstijl moreel verwerpelijk was. Paulus windt er geen doekjes om als hij dit tegen de Filippenzen zegt: “Doe alle dingen zonder morren en meningsverschillen, opdat u onberispelijk en oprecht zult zijn, kinderen van God, smetteloos te midden van een verkeerd en ontaard geslacht…” (2 : 14-15). De pax romana was dus geen vrede van het hart, geen echte vrede, maar een opgelegde orde. Het was een wereldsysteem waarbinnen mensen niet werkelijk vernieuwd werden in hun denken en doen, maar waarin zij zich vanuit eigenbelang schikte aan de gevestigde orde.
Wordt er in onze tijd een nieuwe pax romana gebouwd? Dit keer niet met rode schilden, legioenen en ijzeren zwaarden, maar met surveillance, kunstmatige intelligentie en digitalisering van al het geld? Komt er een nieuwe wereldorde onder het absolute gezag van iemand die zich de pretenties van een pontifex maximus aanmeet? Dat zou kunnen. Sterker nog, God heeft in Zijn Woord voorzegd dat zoiets inderdaad gaat gebeuren. Richting de voleinding van de wereldgeschiedenis gaat een wereldwijd religieus-politiek systeem ontstaan, waarin de koningen en kooplieden van de aarde samenwerken met ‘Babylon’. Dat systeem kan mensen binnen- en buitensluiten op basis van zelfbepaalde criteria. Ten diepste zal het hierbij gaan om aanbidding en commitment. Wie heeft de ultieme zeggenschap over ons leven?
De hedendaagse situatie wordt vergelijkbaar met die van de vroege kerk. De eerste christenen noemden Jezus de Kurios, de hoogste Heer, een titel die uitsluitend gereserveerd was voor de goddelijke keizer. Dat was dus niet niks om te zeggen, zeker niet binnen het autoritaire klimaat van de pax romana. Van wie verwacht je het en op wie hoop je? Best spannend allemaal. Maar wees niet bang, het zijn tijdelijke stuiptrekkingen. Nog even en het indrukwekkende beeld van Daniël dondert in elkaar. Zorg dat je in de geestelijke strijd aan de juiste kant staat: vertrouw je leven toe aan de eeuwige Zoon van God, Jezus. Want als God voor ons is, wie kan het dan tegen ons opnemen? Al 2800 jaar geleden kreeg de profeet Jesaja zicht op deze hoopvolle toekomst, toen hij de komst van de Messias voorzag:
“Ja, elke laars, stampend met gedreun,
iedere soldatenmantel, gewenteld in bloed,
zal verbrand worden, voedsel voor het vuur.
Want een Kind is ons geboren,
een Zoon is ons gegeven,
en de heerschappij rust op Zijn schouder.
En men noemt Zijn Naam
Wonderlijk, Raadsman
Sterke God, Eeuwige Vader,
Vredevorst.
Aan de uitbreiding van deze heerschappij
en aan de vrede zal geen einde komen
op de troon van David en over zijn koninkrijk,
om het te grondvesten en het te ondersteunen
door recht en gerechtigheid,
van nu aan tot in eeuwigheid.
De na-ijver van de HEERE van de legermachten
zal dit doen”.
Jesaja 9 : 4-6.
